Sadettin İnan’ın, tarimdanhaber.com’daki “Türkşeker’de derin kriz: Zarar 11 Milyar 682 milyon lira” başlıklı yazısı şu şekilde:
“Arkadaşlar, şeker sektöründe öyle bir kriz var ki, faturanın en büyüğü maalesef Türkşeker’e kesiliyor. 2024 yılında tam 11 milyar 682 milyon lira zarar etmiş durumda. Ama ilginçtir, bu zarar kamuoyuna açıklanmadığı için kimsenin haberi yok!
Peki bu noktaya nasıl geldik? Film biraz geriden başlıyor…
2022’de, Türkiye’nin hiç ihtiyacı yokken 400 bin ton şeker ithalatı kararı alındı. Üstüne, şeker fabrikalarında kayıt dışı üretim, nişasta bazlı şekerlerde kontrolsüzlük derken sektör adeta yara üstüne yara aldı.
Stoklar Ağzına Kadar Şekerle Dolmuş Durumda!
2024-2025 pazarlama yılı 31 Ağustos’ta bitiyor. Yani önümüzde sadece 17 gün var. Ama gelin görün ki, kamu, özel ve kooperatif fabrikaları topladığınızda stoklarda en az 1 milyon ton şeker hala duruyor. Bu, krizin en net göstergesi.
Türkşeker, bu sezona tarihinde ilk kez 400 bin ton stokla girmişti. 2025-2026’ya ise korkarım çok daha büyük bir stokla girecek. Şu anda, 11 Ağustos itibarıyla Türkşeker’in elinde A kapsamında 608 bin ton, C kapsamında ise 220 bin ton şeker var. Pazarlama yılı bitmeden ne satılırsa satılacak, kalan ise devredecek.
Ama işin kötüsü, devreden her kilogram şeker, Türkşeker’e zarar yazıyor. Geçen yıl devreden 400 bin ton şekerin 221 bin tonu kanun gereği A’dan C’ye aktarıldı ve bu işlemden tek başına 3 milyar 250 milyon lira zarar çıktı. Kalan 179 bin ton da 2024/2025 pazarlama yılında eksik üretilen şekerin yerine aktarılmıştı.
Özel Fabrikalar Stoklarını Kağıt Üstünde Bitiriyor
Özel şeker fabrikaları bu zararı yaşamamak için yıl sonunda stoklarını kağıt üzerinde sıfırlıyor. Nasıl mı? Kendi kurdukları yan şirketlere şeker satmış gibi göstererek. Böyle olunca piyasadaki gerçek şeker miktarı da bilinmiyor. İşte bu yüzden son iki yıldır stok sorunu katlanarak büyüyor.
Temeldeki sorun ise yine 2022’de yapılan o yanlış ithalat kararı. Stok devrettikçe devrediyor, üzerine bir de nişasta bazlı şekerlerde kayıt dışılık ve kaçak üretim eklenince kriz derinleşiyor.
Mantıksız İthalat
Rakam verelim: Şeker Dairesi Başkanlığının verilerine göre 2025’in ilk 5 ayında Türkiye, 80 bin ton C şekeri ithal etmiş. Ülkede stoklar tavan yapmışken bu ithalat niye yapılıyor? Türkşeker’in elinde zaten 220 bin ton C şekeri var ve bunu satmak için kampanya üzerine kampanya yapıyor. Ama aynı zamanda dışarıdan şeker getiriliyor.
Patatesin, soğanın, limonun fiyatı biraz artınca “ihracata kısıtlama” kararı alınabiliyor. Ama söz konusu ithalat olunca nedense hiçbir kısıtlama yok.
Sessizlik Duvarı
Tarım Bakanı Yumaklı, şeker fabrikalarıyla yakından ilgileniyor. Türkşeker Genel Müdürü de yakın arkadaşı. Yani mevzuyu en iyi bilenlerden. Ama C şekeri ithalatına kısıtlama getirmek için neden tek bir adım atmıyor? Anlamak mümkün değil.
Anlayacağınız şeker sektöründe derinden bir kriz yaşanıyor. Ancak Ne Tarım Bakanı, Ne Pankobirlik başkanı, ne Kayseri Şeker başkanı, ne de özel fabrikaların derneği Panşek başkanı çıkıp da bu sorunu Cumhurbaşkanı’na taşıyor. Herkes susmuş, kriz ise derinleşiyor.
Sermaye 15 Kat Arttı
Diğer yandan Türkşeker’in sermayesi son 3 yılda 3 milyar 930 milyon liradan 50 milyar 233 milyon liraya çıkarıldı. Yani 15 kat artış! Bu, Hazine’den devasa bir kaynak aktarımı demek. Yapılan zararlar da bu sermaye artışlarıyla kapatılıyor.
Özetle; dışarıya toz pembe açıklamalar yapılıyor, ama içeride çarklar zarar üstüne zarar üretiyor. Eğer bu tabloya bir çözüm üretilmezse, Türkşeker’in yarınları bugünden daha kötü olacak.”
